Fil

naglakbay noon mula Maynila papunta sa iba't ibang kapuluan ng Pilipinas. Naglakbay rin daw ito mula Maynila hanggang Laguna.

ay ang tawag sa mga inordinahang diyakono, pari at obispo

ay ang tawag sa mga obispo at arsobispo. Maaari ding tawagin sa ganito ang matataas na opisyal ng pamahalaan.

ang tawag sa pagbabali-baligtad ng mga titik ng pangalan upang makabuo ng bagong salita.

- Sa mitolohiyang Griyego, siya ang hari ng Ithaca. Nang manalo sa digmaan sa Troy, sampung taon siyang naglakbay pabalik ng Greece. Nakasulat ang kanyang kuwento sa Odyssey ni Homer.

, nakatuon sa pakikiisa sa kahirapan (poverty) ni Kristo.

, nakatuon Mabuting Balita

nakatuon sa iba't ibang misyon, lalo na sa edukasyon.

Ang mga paring relihiyoso o mga prayle ay may tatlong pangakong sinasambit (vows):

Isang espesyal na kawani ng lokal na Simbahan.

lagusan na sampung taong ginawa ng tao na nagdurugtong sa Mediterranean Sea at sa Red Sea upang mapadali ang kanilang paglalakbay na hindi na kailangang umikot pa ng Africa. Opisyal na nabuksan ito noong Nobyembre 1869. Naging tatlumpu't dalawa hanggang tatlumpu't limang araw na lamang ang paglalakbay mula Pilipinas hanggang Barcelona, Espanya sa halip na ang dating tatlo hanggang anim na buwan.

ay ang sapilitang pagtatrabaho ng mga Pilipino mula sa edad 16 hanggang 60 sa Sistemang Encomienda. Hindi sila binayaran sa kanilang paggawa ng iba't ibang impraestruktura. Tumatagal ng mahigit isang buwan ang sapilitan o puwersahang pagtatrabaho. Ang mayayaman ay nagbabayad ng falla upang hindi sila mapabilang sa mga polista. Nagbunga ng maraming pag-aalsa ang sapilitang paggawa. Isa na rito Ehipto ang Sumuroy Revolt na pinangunahan ni Juan Ponce Sumuroy noong 1649.

isang Romanong manunulat at politiko. Malaki ang kanyang naiambag sa balarila ng wikang Latin.

isang sikat na makatang Romano noong panahon ni Augustus Caesar.

pagkagunaw ng mundo sa pamamagitan ng baha noong panahon ni Noah.

ay isang dukeng Pranses na Kardinal din ng Simbahang Katolika. Makapangyarihan siya sa korte ng Hari ng France at isinulat siya bilang kontrabida sa nobelang The Three Musketeers ni Alexandre Dumas.

kura paroko ng Calamba, ang nakaimpluwensiya kay Rizal na pagbutihin ang kanyang pag-aaral at linangin ang kanyang galing at husay. Malapit sa buhay niya ang pamilya ni Rizal. Sinasabing ang katangian ni Padre Florentino sa nobelang ito ay hango sa kanya.

ang katulong na pari ng kura paroko o katulong na obispo sa diyosesis.

ay buwis na ipinapataw sa mga inaangkat na mga produkto.

- ang mga paniniwalang walang basehan o salungat sa siyensiya o sa turo ng simbahan.

isang obispo ng Simbahang Katolika na may panunungkulan sa isang arkidiyosesis o malaking diyosesis at sa mga probinsiyang eklesyastiko.

isa pang tawag sa kumbento ng mga madre.

Confucius ay isang prominenteng pilosopong Tsino noong Chin Dynasty.

ay isang prinsipe ng India. Matapos ang kanyang pagtalikod sa kayamanan, paglalakbay, at pag-aayuno, siya ay nagkaroon ng kaliwanagan (enlightenment) at sa kanyang mga turo nagsimula ang relihiyong Buddhismo.

isang manggawang nagtatrabaho para sa isang may-ari ng lupa na siyang nagbibigay ng pananim at iba pang kailangan sa sinasakang lupa. Sila ay may kasunduan sa hatian ng ani.

nakagawiang taguri sa mga pinunong ganid, tiwali, at mapagsamantala.

pinaniniwalaang parusa ng Diyos. Iniiwasan ang taong may ---, pinandidirihan. Sa Culion, Palawan dinala ang mga ketongin noon sa Pilipinas upang doon gamutin. Sa kasalukuyan, ang mga tao ay nakauunawa nang ang ---- ay maaari nang gamutin.

isang dokumento ng pagkakakilanlan ng isang tao. Upang magkaroon nito, kailangang magbayad ng buwis ang isang mamamayan. Sa ngayon, ito ay ginagamit upang magkaroon ng transaksiyon sa mga ahensiya ng pamahalaan.

ayon sa aklat ng Genesis, ay ang anak ni Enoch at lolo ni Noah. Siya ang pinakamatandang nilalang ayon sa Bibliya dahil namatay siya sa gulang na 969 na taon.

sinimulan isulat ni Rizal ang Noli Me Tangere sa Madrid. Doon kalahati lamang ang kaniyang natapos.

sangkapat ang natapos, sa Paris.

Ikaapat na bahagi ang natapos sa Alemanya.

2000 sipi ang nilimbag sa Imprenta Lette sa Berlin, Albanya sa tulong ng kaniyang kaibigan na si Maximo Viola

Ang nobelang El filibustersmo ay sinimulang isulat ni Rizal noong sa Calamba nang magbalik siya sa Pilipinas.

ipinalimbag ni Rizal ang nobelang El Filibusterismo sa F. Meyer Van, Loo Press.