Þroskasálfræði 1. Og 2. Kafli

Þroskasálfræði er sú fræðigrein sem leitast við að skýra þær breytingar sem verða á huga, heila og hátterni samfara aldri

líffræðilegra þátta (eins og erfða),

líffræðilegs þroska (bæði háður erfðum og næringu),

sálfræðilegra þátta (til dæmis greindar og tilfinninga)

umhverfisþátta.

Fósturskeið (frá frjóvgun til fæðingar)

Frumbernska (fyrstu 2 árin)

Forskólaaldur (2-5 ára)

Miðbernska (6-12 ára)

Unglingsár (frá gelgjuskeiði-flutt að heiman)

Manndómsár (20-40 ára)

Miður aldur (40-65 ára)

Elliár (65 ára og upp)

Mikið um að börn væru send í fóstur

Mikil vinnuharka

Refsingar notaðar

Fá börn fengu góða menntun

John Watson lagði áherslu á mikilvægi umhverfis fyrir þroska

John Bowlby kom fram með Móðurafrækslukenningu

Breytingar í fari manns/lífveru yfir æviskeiðið.

Breytingar á tegundunni í tímans rás

Jafn þroski virkar þannig að við þroskumst hægt og jafnt eins og krossfiskur. Hann breytist ekki neitt í útliti heldur bara stækkar með tímanum.

Stigbundin þroski virkar þannig að við þroskumst í eins konar kippum t.d. hæðar og kynþroska.

Næmisskeið er ákveðið tímabil þar sem áhrif tiltekinna umhverfisþátta eru í hámarki.

Hættuskeið er það tímabil þar sem lífveran er móttækileg fyrir tilteknum umhverfisáhrifum sem hún lærir annars ekki að svara.

6-18 mánaða

12 ára

Morkun er sú tilhneiging ungviðis til að elta fyrsta hlutinn sem það sér á hreyfingu eftir klakningu.

Allt þetta byggist á Reynsluhyggju (umhverfið hefur úrslita áhrif á þroska) og Erfðahyggju (erfðaeiginleikar skipta mestu máli fyrir þroska)

Kenning Piaget um vitsmunaþroska

Kenning Freuds um persónuleikaþroska Kenningar um máltöku og hreyfiþroska

Sálfræðilegpróf, t.d. greindarpróf

Heimspekilegar hugmyndir þeirrra Locke og Rousseau

Barnadagbækur Tiedmann, Preyer og

Darwins

Kenningar Darwins um einstaklingamunur og aðlögunað umhverfinu

Hugur barnsins þroskast í gegnum ákveðin stig (sem eiga sér hliðstæðu í þróun tegundarinnar)

Áhugi á hagnýtingu sálfræðinnar: tengsl milli persónuleika barna og aðlögunar vanda

hvernig umhverfið og félagslegar aðstæður hafa áhrif á getu manna til að koma sér áfram í lífinu

Fyrsta greindarprófið, 1905

Rannsóknir á vitsmunum og minni barna?

Fyrstu árin móta þroskann

Bernskuóminni

Áhersla á þroskasögu einstaklingsins

Tíminn:

Samsláttarbreytur– breytur sem eru ekki undir stjórn rannsakanda t.d. sögulegur tími, það á hvaða öld þú ert fæddur getur haft að einhverju leyti áhrif á þroska þinn

Fleira en bara aldur sem hefur áhrif á þroskann

Sami hópur einstaklinga rannsakaður oft á tilteknu tímabili

Kostir:

Raunverulegar mælikúrfur - sýnir þroskaferil einstaklings.

Sýnir hvort tilteknir eiginleikar haldist stöðugir. Sýnir áhrif tiltekinna atburða

Gallar:

Sögulegur tími – eru breytingar á umhverfi eða hækkandi aldur mestu áhrifaþættirnir?

Þjálfunaráhrif – þátttakendur æfast íprófunum

Afföll þátttakenda

Mikill kostnaður

Langur tími, hætta á að niðurstöðurúreldist áður en þær liggja fyrir

Skipti á rannsóknarmönnum?

Þátttakendur á ólíkum aldri eru rannsakaðir samtímis.

Kostir:

Fljótlegt

Lítill kostnaður

Lítil afföll þátttakenda

Engin þjálfunaráhrif

Gallar:

Sýnir ekki þroskaferli einstaklings, þar með ekki stöðugleika eða áhrif atburða

Sýnir bara meðaltöl hegðunar

Aldurshópaáhrif – mismunandi fæðingarár

Byrjaði að fylgja eftir og rannsaka 1528 börn, (671 stúlka og 857 drengir)

Öll með greindarvísitölu yfir 135

Gríðarlega fjölbreyttar niðurstöður en í megindráttum vegnaði þessu fólki ágætlega í lífinu, í einkalífi og starfi.

Skipti á rannsóknarmönnum -Terman lést 1956 Afföll þátttakenda

1979 voru 40% dottnir út Úrvinnsluvandi Gríðarlegt magn upplýsinga

Sögulegur tími – sérstök reynsla þessarar kynslóðar, t.d. mikil kreppa og heimsstyrjöld

Hægt að leiða líkur að orsakasambandi milli frumbreytu og fylgibreytu

Hlutlæg aðferð, tilraunamaðurinn hefur mikla stjórn á aðstæðum

Hægt að endurtaka og sannreyna þar sem rannsóknarþættir eru vel skilgreindir og mælanlegir

Aldrei hægt að hafa fulla stjórn á öllum breytum Vistfræðilegt réttmæti, tilrauna aðstæður eru oftast ólíkar raunverulegum aðstæðum Rannsóknarhrif – fólk breytir hegðun sinni þegar það veit að það er verið að rannsaka það Siðferðileg álitamál

Nota skal óskaðlegar aðferðir við rannsóknir

Upplýst samþykki

Nafnleynd og trúnaður

Ef efni rannsóknar er dulið skal upplýsaþátttakendur að fullu síðar

Vönduð meðferð niðurstaðna

Beinar athuganir

Klínískar rannsóknir

Tilraunir

Tvíburarannsóknir (Eineggja og tvíeggja tvíburar bornirsaman).

Fósturrannsóknir (Athuguð börn sem ólust upp hjá öðrum en kynforeldrum sínum).

Allt frá árinu 1979 fór fram í Minnesota-háksólanum rannsókn með langtímasniði á 20 tvíburapörum sem hafa alist upp hvor í sínu lagi. Einnig voru notaðir tvíeggja tvíburar til samanburðar. Niðurstöður rannsóknarinnar voru þannig að mikill líkindi er að finna á eineggja tvíburu sem höfðu alist upp í sitthvoru lagi. Aðal rannsóknar maður rannsóknarinnar hét Thomas Bouchard. Þessar niðurstöður gleðjuðu ekki Thomas þar sem kom í ljós að erfðir skipta nánast jafn miklu máli með þroska barna og umhverfi.

Robert Plomin, einn virtasti atferliserfðafræðingur samtímans gerði rannsóknina. Niðurstöðurna sýna að mikið fylgni á milli GV barna og kynforeldra eykst með aldrinum og gildir þá einu hvort börnin alast upp með kynforeldrum sínum eða ekki. Fylgni við fósturforeldra er engin framan af en eykst örlítið milli 15-16 ára aldurs.

Heft: Börn sem eru í miklum vandræðum með kvíða og félagslega hluti. Lokuð börn

Óheft: Börn sem eiga í litlum vandræðum með kvíða og félagslega hluti. Opin börn