لغات ادبیات 2

استوار، قوی، درشت، استخوان‌های تیره‌ی پشت

گمراهی

سایه‌بان، سایه‌ها، جمع ضل

سرشت، خو، طبیعت

پیروی، پیروان، جمع تابع

شادی

مقیاس اندازه‌گیری طول، به مقدار آرنج تا سرانگشتان

مقصود، نیت و هدف

بانگ و خروش، غریو

آسایش و آرامش، آسودگی

دوری، هجران

واجب، ضروری

سرشت و نهاد

سستی

هرچیز گرد و مدور

نشاندن درخت و نهال

وسیله‌ای برای دود کردن تنباکو

جوشش

اساس، ثروت، مقدار، باعث

نوآورنده، آفریننده

محل وزش باد

کجاوه، مهد

کلام بیهوده و بی‌معنی، معطل و بدون استفاده

حد فاصل میان دو چیز، سرحد

اصلاح کننده

اطاعت شده، فرمانروا

کالا، رَخت و اسباب

کارها و آثار نیک

اندازه‌ی معین هر چیز، مرجع

نسب شناس

کسی که به کاری می‌پزدازد که مأمور آن نیست

قرار دادن، گماشتن

جمع حارس، نگهبانان

میل نفْس، آرزو، هوس

بشتاب، آگاه باش

سرانجام

دیگر، دیگری

ته نشین‌شده‌ی برخی مایعات مثل شراب

رها شدن

روییدن

مجازا جرئت و دلیری

نام سیاره‌ای، ناهید

طی کردن، پایمال کردن

واگذاری

نوشته و نامه، کتاب

سینی گرد بزرگ و معمولا چوبی

نغمه، سرود، دستگاه موسیقی

توانگری، بی‌نیازی

توانا و نیرومند

رزق، خوراک

کلاهبردار، ولگرد، بیکار

پشت، بالای کمر

شَل، معیوب

پارچه‌ای که هنگام ورود به گرمابه بر کمر می‌بندند

فرشته

زشت، ناپسند

قرآن

پوشش جنگاوران قدیم هنگام جنگ، پوشش اسبان و فیل‌ها هنگام جنگ

کلاه‌خود

جامه‌ی جنگی که از حلقه‌های آهنی سازند، زره

جامه‌ای جنگی آستین کوتاه از حلقه‌های ریز فولادی

نوعی جامه‌ی جنگی، خفتان

سازه‌ی چرخانی که روی تانک قرار دارد و به کمک آن میتوان جهت شلیک توپ را تغییر داد

دوال و کمربند، تسمه

مسلسل سنگین

شمشیر

تیری که از جنس چوب خدنگ باشد، واحد شمارش تیر

نوعی مسلسل سنگین

نوعی توپ جنگی کوچک دارای دو چرخ که زمان صفویه و قاجاریه روی شتر می‌بستند

چله، کمان، وتر

افزار جنگ، ممال سلاح

سر نیزه، تیزی هر چیز

دهانه‌ی تیر، انتهای تیر، جایی که چله‌ی کمان را در آن بند کنند

انگشترمانندی از جنس استخوان که در انگشت شست میکردند و در وقت کمانداری زه کمان را با آن میگرفتند

درختی خودرو و وحشی که در برخی نقاط کوهستانی ایران میروید، پسته‌ی وحشی

درخت انگور، رَز

درختی بسیار سخت محکم و صاف که از چوب آن نیزه تیر زین اسب و مانند آنها میساختند

هر گیاه سبز و خوشبو

گیاهی علفی و یکساله

قابلیت این را دارد دو بار بعد از روییدن چیده شود

ماده‌ی معطر جامدی که از برخی گیاهان از قبیل ریحان و بابونه به دست می آید

بوته یا درخت گل، به ویژه بوته‌ی گل سرخ

گیاه، رُستنی

آوازی که از جهت اوج گرفتن، بالاترین درجه را دارد

نوعی از شیپور، نای و نفیر

در اصطلاح موسیقی یعنی آهنگ و نغمه‌های مرتب

نوعی ساز، که سر آن خمیده است و تارها دارد

یکی از آهنگ‌های موسیقی ایرانی، گوشه‌ای از دستگاه شور

نی

بوق یا شیپوری که از شاخ حیوانات ساخته میشد، گوشه‌ای در دستگاه همایون

مردان کامل

کسانی که سیر و سلوک آن‌ها به سوی حق کُند است

بی‌هوشی، حالت از خودرستگی و به معشوق پیوستن

در لغت به معنای تنهایی گزیدن، ترک گناهان و اعراض از امور دنیوی و تقرب به خداوند، در اصطلاح تصوف، خالی شدن قلب سالک از آنچه جز خداست

صوفی شدن، پشمینه پوشی، در اصطلاح از خواهش نفسانی پاک شدن و اشیای عالم را مظهر حق دانستن

دل خود را متوجه حق کردن، دل از علایق بریدن و خواست خود را فدای خواست ازلی کردن، فرد شمردن و یگانه دانستن خدا

محلی که درویشان و مرشدان در آن گرد می‌آیند

رهروان راه حق که هنگام تأمل و حضور و تفکر بر قلب عارفان وارد میشود

رونده‌ی راه حق، رهرو

باطن، قلب

فرشته‌ی پیام‌آور

پیر طریقت، مرشد

جمع مشیخه، پیران و مرشدان

عارف، آگاه

از مراحل سیر و سلوک که در آن سالک در پی یافتن حق و حقیقت است

جمع عاکف، کسانی که مدتی در مسجد بمانند و عبادت کنند

درویشی و در اصطلاح سالکان، فنای فی الله و نیستی سالک و بیرون آمدن از صفات خود، نهایت سیر و مرتبه‌ی کاملان است

نیست شدن و در اصطلاح از بین رفتن اوصاف ناپسند است

در اصطلاح عرفانی، کمال توجه بنده به حق و یقین بر این که خداوند در همه‌ی احوال، عالم بر ضمیر اوست، نگاه داشتن دل از توجه به غیر حق

آن که مراحل سیر و سلوک را پشت سر گذاشته و سالکان را راهنمایی و هدایت میکند، مراد، پیر

ارادتمند، پیرو، سالک،مقابل مراد و مرشد

موبدان زرتشتی، در ادبیات عرفانی، عارفان کامل و مرشد را گویند

اراده و عزم قوی، خواست

اسبی که دارای پوست خال‌دار یا رنگ به رنگ، به ویژه سرخ و سفید است

قاطر

اسب

اسب

اسبی از نژاد عربی با گردن کشیده و پاهای باریک

اسب سرکش

اسبی که رنگش مایل به زردی باشد

اسبی که رنگ آن میان زرد و بور باشد

اسب سرخ مایل به سیاه

اسب یا استری که به رنگ سرخ تیره است

اسب، آنچه بر آن سوار شوند

اسب، اسب تندرو

شتر، به ویژه شتر قوی‌هیکل و درشت اندام

پرستو

بلبل، هزاردستان

پرنده‌ای از راسته‌ی شکاریان، دارای جثه‌ی نسبتا درشت، در زبان پهلوی به معنی فرخنده است و به همین دلیل نماد سعادت به شمار می‌آید

اژدها

جانوران درنده مانند شیر و پلنگ و گرگ

شیر

قورباغه

شیر

جمع تعلیق، پیوست‌ها، و یادداشت مطالب و جزئیات در رساله یا کتاب

مطلبی ستایش‌آمیز درباره‌ی کتاب، نوشته و مانند آن‌ها

مهر یا امضای پادشاهان

مهر زدن یا امضا کردن

ویژگی خطی که درشت و واضح باشد

منشی شاه یا امیر و نویسنده یا خواننده‌ی فرمان‌ها و نامه‌ها در حضور شاه، نویسنده

مرکب دان، جوهر

آغاز و مقدمه‌ی هر نوشته

رقعه، نامه‌ی کوتاه، یادداشت

نامه‌ی کوتاه، یادداشت

نوشتن، نقاشی کردن

جا کاغذی

کتاب

قلم

استشهاد نامه، متنی که ضحاک برای تبرئه‌ی خویش به امضای بزرگان حکومت رسانده بود

تغییر شکل یافته‌ی کلمه‌ی اسلامی، طرح‌های متعدد از پیچ و خم‌های متعدد که شبیه عناصر طبیعت هستند

طرح، نقشه

طرح اولیه

پرده‌ی نقاشی که در ساختمانی که سقف مدور دارد، به دیوار سقف بچسبانند

از روی طرحی نقاشی کردن

نقاب

نقاشی، تصویر برداری

طراحی چیزی به کمک گرده یا خاکه‌ی زنگ یا زغال، نسخه برداری از روی یک تصویر یا طرح

نقاشی، نگار گری

نقاشی، طرح و تصویر

گروه‌های نمایشی دوره‌گردی بودند که با اجرای نمایش روحوضی مردم را سرگرم میکردند، به هر بازیگر گروه قوال یا قوالک میگفتند

فضیلت، معرفت، علم

قلعه، دژ

دربار و کاخ شاهان

دیوار قلعه، حصار

آستانه، پیشگاه، درگاه

بنایی با سقف گنبدی یا به شکل هرم

خانه، منزل

ساختمان سقف‌دار فلزی

اندرونی، اتاقی در خانه که پشت اتاقی دیگر چاقع شده باشد